|
|
GATUNKI RODZIME
 Gatunki występujące w naszej strefie klimatycznej są szczególnie polecane, gdyż są w pełni mrozoodporne i zazwyczaj nie ma z nimi problemów (chyba że się nadmiernie rozrastają). Niektóre z nich, mają też ciekawe odmiany
wyhodowane przez szkółkarzy.
Wiele roślin można samemu pozyskać ze środowiska naturalnego,
zaś niektóre tylko z tego źródła, jako że nie ma ich w sprzedaży. Należy
zwrócić tylko uwagę na to, iż niektóre z nich są pod ochroną. Największą
pozycję wśród polskich roślin prawnie chronionych zajmują właśnie rośliny
wodne, nadwodne, torfowiskowe i bagienne. Dzieje się tak dlatego, że potrzebują
one bardzo specyficznych warunków siedliskowych (wąska amplituda ekologiczna)
i zachwianie tych warunków sprawia, że przegrywają one roślinami bardziej
pospolitymi. Choć lista roślin chronionych jest długa, to ograniczę się do
wymienienia tylko kilku gatunków, sadzonych najczęściej w oczkach wodnych.
Są to:
Nie można także zabierać do swojego stawu roślin, których w miejscu, z którego chcemy je wziąć jest niewiele - może to doprowadzić do wyginięcia danego gatunku w tym akwenie. W ten sposób na wielu stanowiskach całkowicie wytępiono kaczeńce, czermień błotną czy osokę aloesową. Wiele roślin na szczęście występuje masowo i jeśli znajdziemy miejsca gdzie jest ich pod dostatkiem, śmiało można zabrać trochę do swojego oczka. Należy pamiętać o tym, by zostawić miejsce, z którego zabraliśmy roślinki takim jakim je zastaliśmy.
Nie można zostawić wykopanej dziury na brzegu jeziora - trzeba ją wyrównać. Aby ustrzec się przed przeniesieniem do naszego stawu chorób
i pasożytów powinno się pobierać sadzonki ze zbiorników, w których nie ma ryb. Jeśli nie mamy takiej możliwości, powinniśmy na wszelki wypadek zdezynfekować rośliny w
kilkuminutowej kąpieli w niezbyt mocnym roztworze nadmanganianu potasu. Wszyscy zalecają także obejrzeć rośliny, czy aby nie ma na nich rzęsy wodnej, która może opanować nasze oczko. Choć mi wielokrotnie udało się "zawlec" do swego oczka rzęsę, nigdy nie zauważyłem jej
inwazji - czasem widuję tylko pojedyncze roślinki.
Najłatwiej jest pobrać sadzonki roślin podwodnych:
wywłócznika, jaskra wodnego, rogatka sztywnego i moczarki kanadyjskiej - wystarczy odłamać, lub wyłowić kilka łodyg i wetknąć ich pęczki w swoim stawie, szybko się ukorzenią. Są to gatunki bardzo pospolite i występują masowo, często są też tępione przez wędkarzy, którym zarastają łowiska.
Nie będziemy też raczej mieć problemu ze znalezieniem babki wodnej, sitów, kosaćca żółtego i pałek - występują bardzo powszechnie. Najlepiej wybierać młode samosiejki, gdyż z wykopaniem kłącza dojrzałej pałki mogą być problemy (bryła korzeniowa może ważyć kilkanaście kilogramów). Warto też rozejrzeć się za niezapominajką błotną,
jeżogłówką, tojeścią rozesłaną, strzałką wodną i kaczeńcem. Nie
wszystkie rośliny znajdziemy bez trudu. Niektóre gatunki wymagają
specyficznego środowiska np. wielka mnogość gatunków występuje w żyznych
zarastających zbiornikach i starorzeczach (między innymi spotkamy tam osokę
aloesowatą). Inne rośliny lubią kwaśne podłoże i aby pozyskać sadzonki
czermieni błotnej, bobrka trójlistkowego czy siedmiopalecznika błotnego
musimy się udać na torfowiska. W Polsce rośnie oczywiście wiele innych gatunków, które znakomicie
się sprawdzają w oczku wodnym, wymieniłem tylko te najpopularniejsze. Wiele naszych rodzimych gatunków to rośliny bardzo ekspansywne i nie nadają się do małych zbiorników, gdyż mogą szybko zdominować inne rośliny. Dobrze więc poznać bliżej znalezioną roślinę i zastanowić się czy ten właśnie gatunek jest odpowiedni do naszego stawu
- a nie brać wszystko co popadnie. Jeśli nie wiemy jakie ma wymagania przyniesiona przez nas roślina, powinniśmy posadzić ją w takich warunkach w jakich rosła w naturze (głębokość, nasłonecznienie). Wyjątkami są niektóre rośliny nabrzeżne (babka -żabieniec, strzałka), które lepiej posadzić nieco głębiej (na głębokości ok. 30 cm), co ograniczy nieco ich rozprzestrzenianie.
|
|
Rośliny są najważniejszym elementem oczka wodnego i to głównie one decydują o jego wyglądzie. Bez roślin nasze oczko będzie wyglądało jak kałuża, która na dodatek nie wysycha. Nazwa ogród wodny mówi sama za siebie - oczko powinno służyć przede wszystkim jako miejsce ekspozycji roślin wymagających do życia środowiska wodnego. Rośliny są także ważnym elementem w równowadze biologicznej
zbiornika i odpowiednia ich ilość ma duży wpływ na czystość wody i rozwój
glonów. Im mniejszy mamy stawik tym więcej powinno być w nim roślin. Przy małych oczkach około 2/3 powierzchni
stawiku powinny pokrywać rośliny.
Głównie będą to rośliny pływające lub o pływających liściach (lilie wodne,
grzybieńczyk itd.).
Rośliny podwodne jak: wywłócznik, moczarka kanadyjska i rdestnica są w oczku wodnym konieczne. Nie wpływają one wprawdzie znacząco na jego wygląd, jednak są schronieniem dla drobnych zwierząt wodnych i narybku, poza tym natleniają wodę - w słoneczne dni widać pęcherzyki tlenu unoszące się nad tymi roślinami.
Mniej więcej 1/3 oczka powinna być pokryta przez te rośliny przy czym ich strefa może się częściowo pokrywać ze strefą roślin pływających. Nie można też zapominać o roślinach nabrzeżnych i strefy bagiennej, ogromna większość roślin to właśnie gatunki z tej strefy (kaczeniec, czermień błotna, niezapominajka błotna itd.). Strefa bagienna powinna więc być dość duża - nie wystarczy rynna do sadzenia roślin na obrzeżu zbiornika. To właśnie rośliny strefy błotnej nadają stawikowi naturalny wygląd, szczególnie gdy płynnie przechodzi ona w dalszą część ogrodu.
Istnieją różne podziały roślin wodnych (hydrofitów), a poszczególne
gatunki bywają przyporządkowywane do różnych grup. I tak np. różne źródła
kwalifikują osokę aloesowatą jako roślinę wodną, podwodną a nawet pływającą
(takich przykładów jest wiele). Ja pogrupowałem gatunki na: rośliny
swobodnie pływające, rośliny podwodne, rośliny wodne. Osobne grupy stanowią
rośliny nabrzeżne (szuwarowe), które podzieliłem na błotne i bagienne, oraz
sitowie. Opisy grup, poszczególnych gatunków i odmian znajdują się na
podstronach tego działu.
- gatunek szczególnie polecany
Wysokie rośliny nabrzeżne takie jak pałki wodne, irysy czy papirus sadzone w pojemnikach często są przewracane przez wiatr. Można temu zaradzić obkładając donice dużymi kamieniami. W przypadku zbiornika z siatkobetonu istnieje lepsze rozwiązanie - wybudowanie na najwyższej półce specjalnego pojemnika (integralna część konstrukcji stawu), który
wypełniamy podłożem i sadzimy w nim rośliny. Pojemnik taki może mieć dowolny kształt i wielkość. W moim oczku są dwa takie boksy. W pierwszym (glina z piaskiem) rosną pałki i kosaćce. W drugim w żyznym podłożu rośnie czermień błotna,
kaczeńce i niezapominajki błotne (konstrukcja boksu na rysunku obok).
Podatność poszczególnych gatunków roślin na dane choroby
i szkodniki opisuję szerzej przy szczegółowych opisach roślin. Tu zajmę się krótkim opisem najczęściej występujących dolegliwości i ogólnymi wskazówkami przy ich zwalczaniu.
Można spróbować preparatów biologicznych (w tym przypadku zwykle się sprawdzają), lub też usuwać szkodniki mechanicznie. Teoretycznie wystarczy spłukać intruzów silnym strumieniem wody z zaatakowanych roślin, resztą powinny się zająć nasze ryby pożerając pływające po powierzchni mszyce. Z mojej praktyki wynika jednak, że jest to metoda mało skuteczna (zawsze część szkodników zostaje i szybko się namnaża). Ja zbieram mszyce ręcznie -
ściągam ich kolonie palcem lub zmywam dłonią zaatakowane liście (pod wodą). Ważna jest dokładność, jeśli część mszyc zostanie, szybko się rozmnoży. Tak więc zabieg zwykle należy powtórzyć. W usuwaniu mszyc mogą pomóc nam biedronki, dla których te szkodniki są prawdziwym przysmakiem. Gdy nie używa się w ogrodzie środków chemicznych biedronki pojawiają się masowo.
Tak jak w przypadku szkodników stosowanie insektycydów w pobliżu wody nie powinno mieć miejsca, tak i fungicydy lepiej wykorzystywać w innych miejscach ogrodu. Najczęściej występującą chorobą wśród roślin wodnych jest grzybowa plamistość
liści. Pojawia się ona zwykle pod koniec lata, szczególnie gdy przez dłuższy czas utrzymywała się ciepła i wilgotna pogoda. Powodują ją różne grzyby (Cercospora, Cladosporium, Phyllosticta), a skutkiem tego są brązowe plamki na liściach, które z czasem mogą stać się dziurami. Plamistość liści atakuje najczęściej rośliny o pływających liściach (grzybienie, rdest ziemnowodny). Aby choroba się nie rozprzestrzeniała zainfekowane liście powinno
się usuwać. Zdrowe części
roślin można opryskać bioseptem. Inną dość często spotykaną chorobą jest mączniak. I on pojawia się na szczęście pod koniec sezonu i atakuje głównie rośliny nabrzeżne (kaczeniec, mięta wodna, niezapominajka błotna). Postępujemy jak wyżej, a więc usuwamy porażone liście. Czasami można się spotkać także z rdzą.