Kalendarz prac w oczku wodnym

	WIOSNA   Po zimowym okresie leniuchowania, teraz czeka nas przy naszym oczku wodnym sporo pracy. Dla tych którzy nie mają jeszcze swojego stawiku jest to najlepszy termin na jego założenie. W oczku założonym na wiosnę zdążą się ustabilizować procesy utrzymujące równowagę biologiczną, zaś rozrośnięte rośliny będą nas cieszyć już tego roku. Ci którzy mają już swoje oczko wodne, zaraz po stopieniu lodu powinni ocenić jego stan po okresie zimowym. Często zdarza się, że ryby, żaby i inne zwierzęta zimujące pod lodem giną. Wszelkie martwe zwierzęta jakie zauważymy należy niezwłocznie usunąć, gdyż w miarę wzrostu temperatury wody, ich rozkład następuje szybko zatruwając wodę. Jeśli oczko jest w bardzo złej kondycji, tzn. bardziej przypomina cuchnące bajoro, konieczna jest całkowita wymiana wody. Gdy w naszym stawie sytuacja wygląda zadowalająco (klarowna woda, ryby i inne zwierzęta szczęśliwie przezimowały) możemy przystąpić do wiosennych prac pielęgnacyjnych. Najpierw powinniśmy wyciąć tuż nad ziemią pozostawione na zimę rośliny nabrzeżne (trzciny, pałki). Wszelkie martwe i uschnięte części roślin także powinny zostać usunięte. Szpecą one oczko, zanieczyszczają wodę i zajmują miejsce młodym pędom. Okres wiosenny jest najlepszą porą na dzielenie i przesadzanie roślin. Gdy zajmiemy się roślinami przed rozpoczęciem wzrostu, już wkrótce odwdzięczą się nam bujnym rozwojem. Zwykle po okresie zimowym na dnie stawu zalega spora warstwa mułu i liści, które trafiły tu jesienią. Do ich sprzątnięcia lepiej poczekać aż temperatura wody wzrośnie ponad 10 °C. Wcześniejsze niepokojenie nie w pełni rozbudzonych ryb może się odbić na ich zdrowiu. Do sprzątnięcia zalegających na dnie nieczystości wygodne jest użycie tzw. odkurzacza do oczka wodnego. Można także zastosować pompę do wody brudnej, lecz wówczas o wiele trudniej zrobić to dokładnie. Wylaną wodę należy uzupełnić świeżą. Korzystnie wpływa podmiana około 1/3 objętości oczka. Przy dużych stawach, zarówno podmiana wody jak i gruntowne sprzątanie dna nie są tak ważne. Po podmianie wody warto zastosować biologiczny środek hamujący rozwój glonów i wspomagający równowagę biologiczną (np. Trigger 3). Wiosna jest okresem, w którym osłabione ryby najczęściej zapadają na różne choroby. Piwinniśmy je wtedy baczniej obserwować, zaś w przypadku stwierdzenia objawów chorobowych jak najszybciej podjąć leczenie. Urządzenia techniczne powinny zostać uruchomione. Do filtra, lub bezpośrednio do stawu można zastosować wkłady z kwaśnego torfu. Gdy temperatura wody osiągnie 10-15 °C możemy rozpocząć karmienie ryb. Po 15 maja (gdy minie ryzyko) przymrozków możemy do oczka przenieść rośliny tropikalne (pistie, hiacynty wodne). Ciborę zmienną zwaną potocznie papirusem, można umieścić w oczku już pod koniec kwietnia.

	LATO Lato to dogodny okres na zakładanie nowych zbiorników. Można także bez obawy sadzić rośliny wodne zakupione w pojemnikach. Roślinność pozyskana z naturalnych stawów powinna się też przyjąć, choć w wielu przypadkach "musi swoje odchorować". Nadmiernie rozrastające się w tym czasie rośliny trzeba kontrolować i przycinać lub dzielić jeśli zachodzi taka potrzeba. W miarę możliwości powinniśmy usuwać przekwitnięte kwiaty lilii i innych roślin wodnych. Dotyczy to także martwych, porażonych przez choroby i podeschniętych części roślin. Jeśli zauważymy mszyce, szarynki, lub inne szkodniki trzeba je usunąć jak najszybciej. W czasie upałów można zauważyć spore ubytki wody w oczku - pamiętajmy o tym by je uzupełniać. Jeśli mamy możliwość zbierania wody deszczowej (np. z dachu) warto ją doprowadzić do naszego oczka, co częściowo rozwiąże problem. Miekka woda deszczowa jest najodpowiedniejsza do uzupełniania ubytków wody, gdyż nie powoduje wzrostu twardości, a tym samym utrudnia życie glonom. Glony to kolejny problem pojawiający się przy dużym nasłonecznieniu i wysokiej temperaturze. Glony nitkowate staramy sie usuwać mechanicznie, przy pomocy kija lub grabi. Jeśli jest to konieczne należy zastosować odpowiednie środki, najlepiej biologiczne, lub pochodzenia naturalnego (np. kwaśny torf). Gdy posiadamy niewiele roślin zwiększamy ich ilość. Szczególnie pożyteczne są rośliny podwodne, gdyż oprócz oczyszczania wody z nadmiaru związków pokarmowych, powodują także jej natlenianie. Ograniczamy karmienie ryb, a w przypadku braku efektów zmniejszamy ich obsadę. Obumarłe, rozkładające się glony zabierają dużo tlenu, usuwamy je za pomocą tzw. odkurzacza lub przez wydajną filtrację. Przy zmniejszeniu wydajności filtrowania czyścimy wkłady mechaniczne filtra. Zastosowanie napowietrzania jest wskazane szczególnie przy małych, szybko nagrzewających się oczkach. Ryby karmimy regularnie małymi porcjami, a w czasie upałów podajemy pokarmy lekkostrawne, lub całkowicie zaprzestajemy karmienia.

	JESIEŃ    Jesień to przede wszystkim problem liści, które oczko wodne przyciąga niczym magnes. Nawet jeśli w pobliżu naszego zbiornika nie ma drzew możemy być pewni, że liście zostaną przyniesione przez wiatr. Niestety ich usuwanie zajmuje sporo czasu, ale jest konieczne jeśli nie chcemy by rozkładając się zanieczyściły wodę w oczku. Im mniejsze oczko, tym dokładniej trzeba sprzątać. Pływające po powierzchni wody liście powinno się wyławiać za pomącą siatki na długim kiju. Zabieg ten należy wykonywać na tyle często, aby liście nie zdążyły opaść na dno, gdyż wówczas trudniej je usunąć. Jeśli nie mamy na to czasu i/lub możliwości można nad stawikiem rozpiąć siatkę, która zatrzyma liście (dostaniemy ją w sklepach ogrodniczych). Siatka powinna być rozpięta na pewnej odległości ponad lustrem wody, ażeby ciężar liści jej nie przytopił. Gdy problem opadających liści zniknie, usuwamy liście wraz siatką. Bardzo przydatny do usuwania mułu i liści gromadzących się na dnie jest tzw. odkurzacz (odmulacz) do oczka wodnego. Usunięcie zalegającej na dnie obumarłej materii organicznej ograniczy zużycie tlenu potrzebnego do procesu rozkładu, a tym samym da lepsze warunki do zimowania dla ryb. Generalne sprzątanie oczka można przeprowadzić, gdy ryby jeszcze żerują i woda jest dość ciepła, ja jednak jestem zwolennikiem wiosennego sprzątania. Wszelkie ingerencje w stawie przy temperaturze wody poniżej 10°C mogą odbić się niekorzystnie na zdrowiu ryb i innych zwierząt wodnych zapadających w zimowy spoczynek. Rośliny w oczku wodnym także wymagają pielęgnacji. Powinniśmy wyciąć wszelkie przekwitnięte kwiatostany i usychające liście (np. kaczeńce, krwawnice, pontederie, babki wodne, strzałki itd). Wyjątkiem są pałki wodne i inne rośliny tworzące sitowie. Zdobią one zima nasz stawik i wspomagają nieco natlenianie wody. Żółknące liście lilii wodnych można urwać wraz z ogonkiem tuż przy nasadzie, przez energiczne mocne szarpnięcie. Wiele roślin wodnych można w tym okresie rozmnożyć poprzez podział większych kęp. Jeśli chcemy przezimować tropikalne rośliny pływające takie jak hiacynt wody, czy pistia powinniśmy już pod koniec lata, lub na początku jesieni zabrać je do dobrze oświetlonego i ogrzewanego pomieszczenia. Zimowanie tych roślin zwykle jednak kończy się niepowodzeniem i traktuje się je jako jednoroczne. Przed nadejściem pierwszych przymrozków należy przenieść do mieszkania ciborę zmienną (tzw. papirus). Zimuje ona bez problemów we wszelkich pomieszczeniach z temperaturą powyżej 0°C. Inne rośliny, które mogą ucierpieć z powodu srogiej zimy to pondederia i oronioum - warto przed nadejściem mrozów przestawić koszyki z nimi na niższą półkę. Tułacz pstry dobrze zimuje w nieogrzewanym pomieszczeniu np. w garażu (nie wymaga światła w okresie zimowego spoczynku). Dopóki woda jest ciepła ryby karmimy intensywnie, aby zgromadziły zapasy potrzebne do przeżycia zimy. Korzystne jest dodawanie do karmy specjalnie do tego przeznaczonych witamin. Gdy temperatura wody spadnie poniżej 15°C zaprzestajemy karmienia, lub przechodzimy na tak zwany "żywy pokarm". Absolutnie przerywamy dokarmianie ryb gdy temperatura wody spadnie poniżej 10°C. Jeśli głębokość oczka nie przekracza 80 cm ryby powinno się na okres zimy odłowić. Zanim nadejdą mrozy i lód skuje taflę naszego oczka, należy uzupełnić stan wody do możliwie najwyższego poziomu. Im więcej wody tym bezpieczniej będą zimowały ryby i inne zwierzęta wodne. Pompy napędzające fontanny, kaskady i wodospady można pozostawić na zimę w stawie jeśli znajdują się na głębokości powyżej 70 cm. Jeśli położone są wyżej trzeba przenieść je do pomieszczenia w którym woda nie zamarza i pozostawić w naczyniu z wodą na okres zimowy. Pomp nie powinno się przechowywać w stanie suchym, gdyż prowadzi to do ich rozszczelnienia. Przed nadejściem zimy dobrze jest sprawdzić sprawność urządzeń napowietrzających.

	ZIMA    Praca przy oczku wodnym w okresie zimowym nie należy do przyjemnych. Na szczęście jest jej niewiele i w tym okresie możemy sobie poleniuchować. Jedynym zadaniem jest zadbanie o prawidłową wymianę gazową pod powłoka lodową, czyli dostarczenie tlenu zimującym rybom i odprowadzenie gazów powstających wskutek rozkładu materii organicznej. Pierwszy lód na oczku wodnym może pojawić się już pod koniec listopada, jednak znika on równie szybko jak się pojawia. Prawdziwa powłoka lodowa pojawia się w zależności od regiony kraju i warunków atmosferycznych w grudniu, a nawet w styczniu (na zdjęciu umieszczonym powyżej można zauważyć odbicie świątecznej choinki w nie zamarzniętym oczku). Lód utrzymuje się średnio przez okres około dwóch miesięcy. Im mniejsze jest nasze oczko, tym ważniejsze jest szybkie dostarczenie powietrza pod lód. Przy większych zbiornikach, z napowietrzaniem można trochę poczekać, zaś duże stawy mogą się obyć bez niego. Czas od zamarznięcia oczka do rozpoczęcia napowietrzania zależy od wielkości oczka, ilości ryb oraz od tego jak wiele zanieczyszczeń zalega na dnie. W czystych, dużych, umiarkowanie zarybionych stawach, jest duży zapas tlenu rozpuszczonego w wodzie. W przeciwnym wypadku dostarczanie powietrza lepiej rozpocząć wcześniej. Jest wiele sposobów napowietrzania oczka zimą, tu jednak skupię się tylko na jednym - moim zdaniem najlepszym. Jest to zastosowanie napowietrzacza (tzw. brzęczyk). Urządzenie to jest dobrze znane akwarystom i służy do pompowania powietrza pod wodę. Pompkę łączy się wężykiem igielitowym z tzw. kamieniem napowietrzającym, który zanurzony pod wodą rozbija tłoczone powietrze na małe pęcherzyki. Pęcherzyki powodują korzystny ruch wody i jej natlenianie. Dzięki temu przerębel praktycznie nie zamarza - zawsze znajdują się w nim otwory odprowadzające nadmiar powietrza i innie gazy (fot. powyżej). Urządzenia tego typu nie są drogie, a koszty ich eksploatacji zbliżone są do zera. Najlepiej wybrać napowietrzacz przeznaczony specjalnie do oczka wodnego. Dobrze gdy pompa ma dwa lub cztery wyloty, a jej wydajność jest większa od 200 litrów na godzinę (zalecane 400 l/h). Pompki mniej wydajne mogą mieć problem z wtłoczeniem powietrza na odpowiednią głębokość, choć sam używam z powodzeniem brzęczyka, który tłoczy zaledwie 150 l/h. Pompka musi pracować non-stop przez cały okres występowania ujemnych temperatur. Kamień napowietrzający powinien być umieszczony co najmniej 30 cm nad dnem. Jest to ważne dlatego, ponieważ na dnie znajduje się najcieplejsza woda, w której zimują ryby. Ruch wody może tą strefę wychłodzić. Poza tym kamień leżący na dnie może podrywać zalegające zanieczeszczenia. Ponieważ zimą mogą występować duże wahania temperatury, zdarza się, że para wodna skrapla się i zamarza wewnątrz wężyka. Ma to miejsce głównie w przypadku tłoczenia powietrza z pomieszceń z dodatnia temperaturą. W przypadku pompek umieszczonych na zewnątrz zjawisko to jest dużo mniejsze. Możliwe jest także zapchanie kamienia - wówczas wydajnośc napowietrzania spada. Konieczne jest więc kontrolowanie, nie rzadziej niż co kilka dni, czy wszystko działa prawidłowo. Wyłączając pompkę powinno się wpierw wyjąć z wody kamień. W przeciwnym wypadku zanieczyszczona woda wpływa do wężyka, co może prowadzić do zapchania kamienia. Dodatkowe informacje o napowietrzaczach. Więcej na temat innych technik stosowanych w okresie zimowym można znaleźć na stronie oczko wodne zimą. Jeśli rośliny i ryby zimujemy w piwnicy, co jakiś czas powinniśmy kontrolować czy wszystko u nich w porządku. Ryby można dokarmiać żywym pokarmem co 2-3 tygodnie. Należy także zadbać, aby miały co najmniej kilka godzin światła dziennie. W przypadku roślin zamierających na zimę (np. tułacz pstry) wystarczy sprawdzić, czy podłoże nie przeschło. Rośliny zimowane w ciepłym mieszkaniu (np. cibora zmienna) powinniśmy pielęgnować pamiętając o częstym i obfitym podlewaniu. Długie zimowe wieczory warto poświęcić na studiowanie literatury i stron internetowych o oczkach wodnych. W tym czasie, spokojnie można zaplanować co warto zmienić w naszym stawiku, dobrać nowe nasadzenia roślinne, czy urządzenia techniczne. Sklep z artykułami do oczka wodnego. Spis książek o oczkach wodnych przygotowałem na stronie: nowości książkowe. Linki do stron internetowych o oczkach wodnych zamieściłem w dziale Linki. Katalog firm produkujących sprzęt, rośliny i wszelkie akcesoria przydatne w oczku wodnym można znaleźć na stronie: oczko wodne - katalog firm.

	EKO KALENDARZ 9 stycznia Dzień Ligi Ochrony Przyrody 28 stycznia - 2 lutego Światowy Tydzień Mokradeł 2 lutego Światowy Dzień Obszarów Wodno-Błotnych 11 lutego Dzień Dokarmiania Zwierzyny Leśnej 14 marca Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu Wobec Tam 21 marca Dzień Wierzby 22 marca Dzień Ochrony Morza Bałtyckiego 22 marca Światowy Dzień Wody 1 kwietnia Międzynarodowy Dzień Ptaków 1-7 kwietnia Tydzień Czystości Wód 22 kwietnia Dzień Ziemi 5 maja Światowy Dzień Ochrony Środowiska Naturalnego, Leśnika i Drzewiarza 12 maja Światowy Dzień Ptaków Wędrownych 22 maja Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej 31 maja Światowy Dzień bez Papierosa 5 czerwca Światowy Dzień Ochrony Środowiska 6 czerwca Dzień bez samochodu 19 września Dzień Dzikiej Fauny, Flory i Naturalnych Siedlisk 22 września Europejski Dzień bez samochodu 24 września Sprzątanie Świata 1 października Światowy Dzień Ptaków 2 października Światowy Dzień Zwierząt Hodowlanych 3 października Światowy Dzień Siedlisk 4 października Światowy Dzień Franciszka - Patrona Ekologów 4-11 października Światowy Tydzień Zwierząt 18 października Światowy Dzień Monitoringu Wód 25 października Dzień Ustawy o Ochronie Zwierząt 3-4 listopada Światowy Dzień bez Papierosa 29 grudnia Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej (ONZ)